انواع نژاد سگ موجود در ایران، با قدمتی دیرینه و ویژگی‌های منحصر به فرد، همواره مورد توجه و علاقه بوده‌اند. از سگ سرابی، نگهبان قدرتمند گله‌ها، تا سگ تازی، تندرو و چابک صحراها، هر نژاد داستانی برای گفتن و نقشی در فرهنگ و زندگی مردم ایران دارد.
در این میان، نژادهای دیگری مانند سگ سنگسری، قفقازی و قدرجونی نیز در گوشه و کنار این سرزمین پهناور یافت می‌شوند که هر کدام با خصوصیات ظاهری و رفتاری خاص خود، قلب دوستداران سگ را به خود تسخیر کرده‌اند. شناخت و آشنایی با نژادهای سگ ایرانی، نه تنها به انتخابی آگاهانه برای نگهداری از این موجودات وفادار و دوست‌داشتنی کمک می‌کند، بلکه دریچه‌ای به سوی تاریخ و فرهنگ غنی ایران نیز می‌گشاید. در این مقاله، به معرفی و بررسی جزئیات هر نژاد، از ویژگی‌های ظاهری و خلق و خو گرفته تا شرایط نگهداری و کاربردهای آنها خواهیم پرداخت.
از بین نژادهای گوناگون، نژادهای سگ ایرانی کدامند؟ ایران نیز مانند کشورهای دیگر، دارای چندین نژاد اصیل سگ بوده که بیشتر این نژادها به ثبت نرسیده اند. از این رو پیدا کردن سگی که اصالت ایرانی داشته باشد کار دشواری است. سگ‌های اصیل مختلفی در ایران وجود دارند که هرکدام از آنها دارای خصوصیات و ویژگی‌های خاص خودشان هستند. آگاهی از این خصوصیات کمک می‌کند تا آن ها را بیشتر بشناسید و خلق و خوی آنها را درک کنید اگر شما هم کنجکاو شده اید که نژاد های سگ ایرانی اصیل و باهوش را بشناسید، در این مقاله با پت شاپ تام و جری همراه باشید.
۴ نژاد سگ ایرانی
از بین نژادهای سگ ایرانی ۴ نژاد به ثبت ملی رسیده اند. این نژادها از دیرباز در منطقه ایران زندگی میکردند و کاملا اصالت ایرانی دارند. در ادامه به معرفی همه چیز درمورد این نژادها می پردازیم.
سگ سرابی
سگ سرابی محبوب‌ترین سگ ایرانی‌ست که به عنوان سگ چوپان شناخته میشود. شاید بارزترین خصوصیت سگ سرابی، مهارت زیاد در شکار، ردیابی و نگهبانی باشد؛ از این رو به سگ سرابی اصطلاحاً سگ شکاری یا نگهبان هم میگویند. مهارت شکار آن به‌قدری قوی است که گاهی از سگ سرابی برای دنبال کردن آهو و پلنگ هم استفاده میشود. سگ سرابی در مواجه با هر تهدیدی بسیار شجاع و بی‌باک بوده و بی‌پروا به گرگ، پلنگ، گراز، خرس و موجودات بزرگتر از خود حمله می‌کند. این سگ یک گزینه عالی برای افرادی است که به دنبال یک سگ قابل اعتماد و فداکار می‌گردند. در حال حاضر این نژاد نه تنها در ایران بلکه در سراسر جهان به‌ویژه آمریکا و انگلستان شناخته شده است.
نژاد سگ سرابی ایرانی
خصوصیات نژاد سرابی
- سگ سرابی در چهارده ماهگی به بلوغ می‌رسد و حدودا ۱۲ تا ۱۷ سال عمر می‌کند.
- سگ سرابی توانایی کنار آمدن با شرایط مختلف آب و هوایی را دارد.
- نژاد سگ سرابی دارای اندام درشت و بزرگ است که در
- صورت نگهداری مناسب، به وزن ۱۰۰ کیلوگرم نیز می‌رسد.
- این سگ، قامتی نزدیک به ۷۰ الی ۹۰ سانتی متر دارد.
- بسیار تربیت پذیر و فرمانبردار است، افراد خانواده را می‌شناسد، اما با غریبه‌ها ارتباط خوبی برقرار نمیکند.
- سگ سرابی به رنگ‌های کرم، زرد، سیاه و قرمز وجود دارد.
- این سگ حس بویایی قدرتمندی دارد و توانایی‌اش در ردیابی استثنائی است.
تاریخچه نژاد سگ سرابی
زادگاه این نژاد از نژادهای سگ ایرانی، منطقه سراب در آذربایجان است و برخی این نژاد را متعلق به زمان آشوریان می‌دانند. در قدیم سگ سرابی را به عنوان نماد دوستی و احترام به یکدیگر هدیه می‌دادند. در بعضی از اسناد تاریخی سگ‌های سرابی در کنار سپاه ایرانی می‌جنگیدند و در بین همسایگان ایران، به سگ های ایرانی قدرتمند معروف بوده‌اند.
نگهداری از نژاد سرابی
در خصوص نگهداری این نژاد، با توجه به بدن بزرگ و همچنین خصلت مبارز بودنشان، نمی‌توانید آنها را در آپارتمان و یا خانه‌های کوچک نگه دارید. اگر صاحب یک ویلای بزرگ هستید، می توانید روی این سگ به عنوان یک نگهبان بی باک حساب کنید. همچنین بهتر است یک برنامه پیاده روی و ورزش منظم برای سگ سرابی داشته باشید تا بتواند تحرک بالایی داشته باشد و دچار برخی بیماری ها در این زمینه نشود. برای نگهداری نژاد سرابی، محیط آزاد و باز مناسب است.
در مورد خوراک این سگ نیز، برخلاف جثه بزرگش، کم خوراک به شمار می رود. اگرچه کیفیت غذای سگ بسیار اهمیت دارد.
سگ قفقازی (شاهسون)
سگ قفقازی یک سگ گله آسیایی است و همانطور که از اسمش پیداست متعلق به شمال قفقاز، گرجستان، ارمنستان ، آذربایجان و ایران است. همچنین نژاد گرجی سگ قفقازی جثه بزرگ‌تری دارد این نژاد در ایران به سگ شاهسون نیز معروف است. سگ‌های قفقازی با اعتمادبه‌نفس، وفادار، شجاع و باهوش هستند. از لحاظ خلق و خو با صاحبانشان پیوندی قوی ایجاد می‌کنند. این نژاد، نژادی مهربان است که از کودکان و افراد آشنا به خوبی نگهبانی می‌کند، اما با غریبه‌ها رفتاری تهاجمی دارد.
نژاد سگ قفقازی ایرانی
خصوصیات نژاد شاهسون
- این سگ از بین نژادهای سگ ایرانی، سر بزرگتر و ظاهری شبیه به خرس دارد.از دیگر خصوصیات ظاهری این سگ، جثه‌ی بزرگ، دم بلند و پرپشت را می‌توان نام برد.
- طول عمر سگ قفقازی ۱۰ الی ۱۲ سال میباشد.
- قد سگ قفقازی اصیل، ۶۵ الی ۷۵ سانتیمتر است.
- وزن سگ نر قفقازی، ۵۰ الی ۱۵۰ کیلوگرم است و وزن ماده سگ قفقازی، به ۴۵ تا ۱۴۰ کیلوگرم می‌رسد. که در مقایسه با سگ سرابی بیشتر است.
- آموزش به این سگ باید در سنین پایین انجام شود و روزانه به پیاده روی و فعالیت بدنی بسیاری احتیاج دارد.
- این نژاد، توانایی سازگاری با مناطق سردسیر با دمای منفی ۴۷ الی منفی ۳۷ درجه سانتیگراد را دارد.
- سگ قفقازی در رنگ‌های سفید، قهوه‌ای و خالدار موجود است.
تاریخچه نژاد سگ شاهسون
قدمت این نژاد از نژادهای سگ ایرانی به قرن اول قبل از میلاد بر می‌گردد. این سگ‌ها بین دریای خزر و سیاه یا بین روسیه و آسیا کشف شدند و جزو یکی از سگ‌های اصیل ایرانی به‌حساب می‌آیند. همچنین اجداد سگ قفقازی سگ تالشی بوده‌اند. در حال حاضر این سگ ها بیشتر در مشکین شهر اردبیل یافت می‌شوند.
نگهداری از نژاد شاهسون
سگ قفقازی را باید در حیاط های بزرگ و همچنین محیطی که در آن نوزاد و یاحیوان دیگری نباشد، نگهداری کنید.سگ‌های قفقازی به دلیل داشتن پوشش ضخیم و رشد در مناطق کوهستانی، قادر به زندگی در محیط‌های گرم نظیر مناطق بیابانی نیستند. برای گردش با این سگ ها، بهتر است با کمک پوزه بند و قلاده از حملات ناگهانی حیوان به دیگران جلوگیری شود. نژاد شاهسون به علت اینکه سگ های تهاجمی هستند، باید مراحل اجتماعی شدن را از تولگی آموزش ببینند. سگ قفقازی روزانه به حداقل یک ساعت ورزش نظیر پیاده‌روی، بازی و سایر فعالیت‌های جسمی و فکری نیاز دارد. اما فعالیت بیش از حد می‌تواند برای سگ مضر بوده و سلامت او را تحت‌تأثیر قرار دهد
اما نکته مهم در مورد تغذیه سگ ها تغییر غذای خشک سگ آن ها است. اگر می خواهید غذای این سگ را عوض کنید باید این کار را به صورت تدریجی انجام دهید تا دچار مشکلات گوارشی نشود.
سگ تازی (سالوکی)
یک نمونه دیگر از نژادهای سگ ایرانی، سگ تازی یا سالوکی است. این سگ که در ایران نژاد پرطرفداری نیست، به عنوان نژاد سگ شکاری شناخته شده اما امروزه به عنوان سگ خانگی نیز مورد توجه قرار گرفته است. آنها بسیار خاص و وفادار هستند و از ساعت‌ها نشستن در کنار شما لذت می‌برند. این سگ در گونه‌های مختلفی از قبیل، سگ تازی سلوکی، سگ تازی کردی، سگ تازی کوسه، سگ تازی بلوچی و سگ تازی شرق وجود دارد. دست و پاهای بلند، کشیده و اندام لاغر و همچنین، پوزه باریک سگ، این امکان را به این نژاد خواهد داد تا نسبت به سایر نژادها سرعت بالاتری داشته باشد.از این رو این نژاد سگ، دومین نژاد سریع سگ در جهان شناخته می شود. از سگ‌های تازی برای شکار انواع حیوانات از قبیل آهو و خرگوش استفاده میشود. اگر می‌خواهید یک سگ آرام در خانه‌تان داشته باشید که با اعضای خانواده مهربان باشد، قطعاً سالوکی بهترین گزینه است اما برای آموزش به این نژاد باید صبر و حوصله بسیاری داشته باشید.
نژاد سگ تازی ایرانی
خصوصیات نژاد تازی
- این نژاد دارای پاهای باریک و بلند، بدن باریک، گردن کشیده و عضلانی، دم بلند، کمر کوچک و قوس‌دار هستند.
- کم‌وبیش در همهٔ مناطق آب و هوایی ایران و جهان می‌توانند زندگی کنند.
- آنها دارای موهای بلند و ابریشمی هستند.
- سگ تازی به فعالیت‌های روزانه و دویدن در محوطه باز نیاز دارد.
- قد تازی به ۵۷ الی ۷۰ سانتیمتر می‌رسد.
- این نژاد در رنگ‌های خاکستری، حنایی، قرمز، کرم، سفید، سیاه و طلایی وجود دارد.
تاریخچه نژاد سگ تازی
این سگ ها در گذشته و هم‌اکنون در جای‌جای آسیا و خاورمیانه برای شکار پرورش داده می شدند. در شواهد تاریخی این نژاد سگ، از قدیم، زندگی مسالمت آمیزی با انسان داشته است؛ زیرا در تل باکون در اطراف تخت جمشید طرح‌هایی از سگ تازی وجود دارد. در گذشته شاهان و بزرگان به شکار با سگ‌های تازی علاقه زیادی داشتند و همیشه در تازی‌خانه‌های آنها تعداد زیادی تازی آموزش‌دیده وجود داشت که هر یک دارای خدمه و مسئول خاص خود بودند. همچنین در کتاب ها آمده است که در دوران صفویه مسئول سگ‌های شکاری را «تازی‌کش باشی» می‌نامیدند و از آن ها برای شکار استفاده میکردند.
نگهداری از نژاد تازی
برای نگهداری این نژاد از نژادهای سگ ایرانی نیز، آپارتمان مکان مناسبی نیست. این سگ ها نیاز به حداقل یک حیاط کوچک دارند تا بتوانند فعالیت بدنی و ورزشی را در طول روز انجام دهند. آن ها علاقه زیادی به دویدن در فضای آزاد دارند و اگر در محیط باز قرار نگیرند، کلافه و غیر قابل کنترل می شوند.این نژاد به حداقل دو ساعت ورزش روزانه نیاز دارد. ورزش‌های مناسب آنها، دویدن، پیاده‌روی، و بازی است.
همچنین این سگ ها نیاز به برس کشیدن روزانه و غذای با کیفیت و خوب دارند. به این صورت انرژی مورد نیاز خود را برای ورزش و فعالیت بدنی تامین می کنند.
سگ قهدریجانی (قدرجونی)
از دیگر نژادهای سگ ایرانی سگ قهدریجانی است که به آن قدرجونی هم میگویند. این سگ ها نژادی بزرگ، شجاع، محافظ و قوی هستند این نژاد از سگ به شدت مهاجم و نترس بوده و به همین دلیل، گزینه بسیار مناسبی برای نگهبانی و سگ گله می‌باشند. سگ قدرجونی نسبت به صاحب خود مهربان و فرمانبردار و در برابر غریبه ها بسیار خشن است. معمولاً این سگ‌ها به صورت گروهی ۵ تا ۱۰ تایی در گله گوسفند استفاده می‌شوند و با حرکت در جلو گله، حیوانات وحشی را فراری می دهند. این سگ ها ذاتا علاقه ای به مبارزه با حیوانات دیگر از جمله سگ های دیگر، گرگ، روباه و یا شغال ندارند مگر اینکه برای مبارزه تربیت شده باشند و البته تربیت این سگ بسیار سخت است.
نژاد سگ قفقازی ایرانی
خصوصیات نژاد قدرجونی
- جثه‌ی بزرگی دارد و قد سگ نر به ۶۵ الی ۷۵ سانتیمتر و سگ ماده به ۷۰ سانتیمتر می‌رسد.
- این سگ‌ها سینه‌ای عضلانی و درشت، پوزه درشت و سیاه و فک پهن و قدرتمندی دارند.
- میانگین وزن سگ قدرجونی نر و ماده به بیشتر از ۶۰ کیلوگرم می‌رسد.
- رنگ‌های اصلی این سگ مشکی، خاکستری، قهوه ای و مخلوطی از این رنگ‌ها با رنگ سفید است.
- طول عمر این سگ بین ۱۱ تا ۱۴ سال است.
- پوشش بدن سگ‌های قدرجونی بسیار پر مو و متراکم است که همین ویژگی باعث میشود تحمل آب و هوایی مختلف را داشته و با شرایط اقلیمی سخت نیز سازگار باشند.
تاریخچه نژاد سگ قدرجونی
زادگاه اصلی این نژاد از نژادهای سگ ایرانی، منطقه قهدریجان در نزدیکی اصفهان است.
نگهداری از نژاد قدرجونی
شاید به نظر برسد با توجه به اینکه سگ قدرجونی برای نگهداری از گله استفاده میشود، نیاز به مراقبت های ویژه ندارد، اما این تصور اشتباه است. به دلیل وجود خوی وحشی و انرژی بالا در سگ‌های قدرجونی اصلا توصیه نمی‌شود که آنها را در خانه نگهداری کنید. همچنین قفس نیز باعث ضعیف شدن عضلات آن ها می شود. ورزش روزانه و پیاده‌روی استقامتی تاثیر بسیاری در تخلیه انرژی سگ قهدریجانی دارد تا دچار پرخاشگری نشود. این نوع از سگ‌ها موهای بلند و ضخیم دارند که از آنها در برابر سرما و هوای خشک مناطق مرکزی ایران محافظت می‌کند. آشنایی این سگ با محیط و صاحب خود ممکن است تا یک ماه طول بکشد.
تغذیه این سگ ها نیز بی اهمیت نبوده و خوراک آن ها باید شامل مواد مغذی مانند پروتئین، کربوهیدرات، کلسیم و ویتامین باشد.
کدام نژاد سگ ایرانی برای نگهداری مناسب است؟
همانطور که در مطالب قبلی نیز بارها به این نکته اشاره کردیم، انواع نژاد سگ ایرانی ویژگی های مختلفی دارند و از نظر ساختار بدنی و رفتاری با یکدیگر متفاوت هستند. بنابراین زمانی که می خواهید یک سگ اصیل ایرانی را انتخاب کنید، باید موارد مختلفی را در نظر بگیرید که مهمترین آنها سبک زندگی و علایق شما است. باید قبل از انتخاب با ویژگی های نژادهای مختلف آشنا شوید.
همچنین برای خود مشخص کنید که آیا تمایل به نگهداری یک سگ اصیل ایرانی ماده و یا نر هستید. اگر می خواهید تربیت سگ شما متناسب با آن چیزی باشد که خودتان می خواهید بهتر است که به دنبال یک توله سگ اصیل ایرانی باشید. زیرا در این صورت می توانید او را متناسب با معیارهای خود پرورش و تربیت دهید.
در نتیجه…
در این مقاله از تام و جری با چهار نژاد معروف سگ های ایرانی آشنا شده و ویژگی ها و خصوصیات و شرایط نگهداری آن ها را بررسی کردیم. بنابراین افرادی که علاقه‌مند به نگهداری و پرورش نژادهای سگ ایرانی هستند، می‌توانند با توجه به خصوصیات و شرایط و کاربردهای نگهداری از هر کدام، آن ها را انتخاب کرده و پرورش دهند.
